ශ්‍රී ලංකාවේ ජලශාස්ත්‍රීය සේවය යටත් විජිත යුගය දක්වා දිවෙන අතර ලංකා නාවික හමුදාව විසින් 1962/1963 දී පුල්මුඩේ ඛනිජ වැලි සහයෝගීතාව සඳහා පළමු වාර්තාගත සමීක්ෂණය කරන ලදී.

පසුව 1970 ජනවාරි 19 වන දින නාවික හමුදා ජල විද්‍යා ශාඛාව පිහිටුවන ලදී. නාවික ජල විද්‍යාඥයින් ජාතික අවශ්‍යතා සඳහා ඔවුන්ගේ දායකත්වය සනිටුහන් කරමින් 1972 දී ඉන්දු – ශ්‍රී ලංකා මුහුදු සීමා නිර්ණය කිරීමේ දී සිය සේවය ඉටු කරන ලදී. කෙසේ වෙතත් පසුව 1984 දී ජාතික ජලජ සම්පත් නියෝජිතායතනය (NARA) යටතේ නාවික හමුදාවේ ජලශාස්ත්‍රීය උපකරණ සහ නාවික හමුදාව මෙහෙයුම් ශාඛාවේ ප්‍රධානියා හවුල්කරුවෙකු ලෙස ජාතික ජලශාස්ත්‍රීය කාර්යාලය (NHO) පිහිටුවන ලදී.

ශ්‍රී ලංකා නාවික හමුදාවට (SLN) ඔවුන්ගේ ජලශාස්ත්‍රීය ක්‍රියාකාරකම් නැවැත්වීමට හේතු වූ එවකට නැගී එන සිවිල් යුද්ධය කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරීමට සිදු විය.

මේ අතර, නාරා ආයතනය ඔවුන්ගේ මුල් පනත සංශෝධනය කර 1996 අංක 32 දරණ පනතට අනුව ජලශාස්ත්‍රීය මිනුම් කටයුතු බලය ලබා ගත්තේය. සිවිල් යුද්ධය අවසන් වීමෙන් පසු ශ්‍රී ලංකා නාවික හමුදාව නාරා ආයතනය සමඟ අවබෝධතා ගිවිසුමක් ඇතිකර ගනිමින් ශ්‍රී ලංකා නාවික හමුදාවේ ජලශාස්ත්‍රීය සේවා (SLNHS) ලෙස ජලශාස්ත්‍රීය මිනුම් කටයුතු2016 සිට නැවත ආරම්භ කරන ලදී.

එතැන් සිට SLNHS සීමිත සම්පත් සහිතව ශ්‍රී ලංකා මුහුදේ බොහෝ මිනුම් කටයුතු සක්‍රීයව සිදු කර ඇති අතර බ්‍රිතාන්‍ය ජලශාස්ත්‍රිය කාර්යාලය සහ (UKHO) හි සහාය ඇතිව විද්‍යුත් නාවික සිතියම්(ENC) ප්‍රකාශයට පත් කිරීම ආරම්භ කළේය. ජලශාස්ත්‍රීය ක්ෂේත්රයේ සාර්ථකත්වය. SLNHS විසින් කොළඹ වරාය සහ ප්‍රවේශයන් කන්කසන්තුරේ වරාය, වැලිගම බොක්ක යනාදිය සඳහා විද්‍යුත් නාවික සිතියම්(ENC) නිෂ්පාදනය කර ඇත. එය 1980 දශකයේ සිට අපේ රටට අහිමි වූ ආර්ථිකය ශක්තිමත් කිරීමට විදේශීය ආදායමක් උපයා ඇත.

නැගෙනහිර-බටහිර මුහුදු සන්නිවේදන මාර්ගයේ ශ්‍රී ලංකාවේ භූ උපායමාර්ගික පිහිටීම සහ ශ්‍රී ලංකා මුහුද හරහා ගමන් කරන යාත්‍රා විශාල ප්‍රමාණයක් සැලකිල්ලට ගනිමින් ENC නිෂ්පාදනය ජාත්‍යන්තර මුහුදේ ජීවිත ආරක්ෂාව (SOLAS) වැනි සම්මුතීන් අනුව සමුද්‍රීය ප්‍රවාහනය සඳහා ආරක්ෂාව සහතික කරන අතරම ආදායම් උත්පාදන මාධ්‍යයක් බවට පත්ව ඇත.

සාම්ප්‍රදායික Single Beam Echo Sounder (SBES) ට වඩා කාර්යක්‍ෂම සහ ඵලදායී Multi Beam Echo Sounder (MBES) සහිත RV සමුද්‍රිකා නම් පර්යේෂණ යාත්‍රාවක් NARA සතුව ඇත. නමුත් MBES ඌන උපයෝගි කර ගෙන ඇති අතර අද දක්වා කිසිදු ජලශාස්ත්‍රීය මිනුම් කටයුතු සිදු කර නොමැත. නාරා ආයතනයේ නිලධාරීන්ගේ උපකරණවල දුර්වල නඩත්තුව හේතුවෙන් වර්තමානයේ එය ආර්ථිකමය වශයෙන් අලුත්වැඩියා කිරීමට නොහැකි වී ඇත.

අවබෝධතා ගිවිසුම යටතේ 2016 වසරේදී නෞකාවේ මෙහෙයුම් පාලනය නාවික හමුදාවට පවරා ගැනීමෙන් පසුව නාවික හමුදා කාර්ය මණ්ඩලයේ සහාය ඇතිව යාත්‍රාව ජලශාස්ත්‍රීය මිනුම් කටයුතු සඳහා යොදවන ලදී
සෞදි අරාබිය හැර ආසියානු කලාපයේ කිසිදු රටක ජාතික ආරක්ෂාවට සෘජුවම බලපාන පරිදි ජලශාස්ත්‍රීය මිනුම් කටයුතු ක්ෂේත්‍රයේ ජාතික අධිකාරිය පවරා නොමැත.

කෙසේ වෙතත් 1980 දශකයේ අගභාගයේ සිට ජාතික ජලවිද්‍යාත්මක කාර්යාලයක අපේක්ෂිත ප්‍රතිඵලය ලබා දීමට නාරා ආයතනය අපොහොසත් වූ අතරම ලිහිල් දත්ත හැසිරවීමේ ක්‍රියා පටිපාටි මගින් ජාතික ආරක්ෂාව අනතුරේ හෙළන ලදී. අනෙක් අතට ශ්‍රී ලංකා නාවික හමුදාව සන්නද්ධ හමුදාවක් වීම නිසා ජලශාස්ත්‍රීය මිනුම් කටයුතු ක්‍ෂේත්‍රයේ දත්ත කළමනාකරණ ක්‍රියා පටිපාටි සහ ඔවුන්ගේ හැකියාවන් භාර දෙන ලදී.

SLNHS හි තවද, සුදුසුකම් පිළිබඳව විමර්ෂනයේදී අන්තර්ජාතික ජලශාස්ත්‍රීය කාර්යාලයේ නිර්දේශවලට අනුව ජලශාස්ත්‍රීය මිනුම්දෝරුවකුගේ (S-5A, S-5B, S-8A, S-8B) ප්‍රමිතීන් පරීක්ෂා කිරීමෙදී සපුරාලිය යුතු සුදුසුකම් කිහිපයක් ඇත. යම් අයෙකු ජලශාස්ත්‍රීය මිනින්දෝරු වෘත්තීයට පිවිසෙන්නේ නම් ඉහත S 5B නිර්දේශ අනුව තාක්ෂණික ප්‍රවිණතාවය (CAT B) හදාරා තිබිය යුතුය. ඉන් පසු වසර කිහිපයක් ජලශාස්ත්‍රීය මිනුම් කටයුතු සිදුකිරීමෙන් පසු S-5A නිර්දේශයන් අනුව වි‍ශේෂඥතා ප්‍රවීණතාවය(CAT A) පාඨමාලාව හැදැරිය යුතුය. ලෝකයේ මෙම පාඨමාලාවන් බොහෝ විට පවත්වනු ලබන්නේ නාවික හමුදා මූලිකත්වයෙන් පවතින අධ්‍යන ආයතන තුලදීය. මෙම පාඨමාලා හැදෑරීම සඳහා විද්‍යාවේදී උපාධියක් සහ නාවික හමුදාව තුල වසර 04 ක පමණ සේවා කාලයක් තිබිය යුතුය.

නාවික සිතියම් නිර්මාණ ශිල්පය ( Nautical Cartography ) පිළිබදව අන්තර්ජාතික ජලශාස්ත්‍රීය නිර්දේශ S-8A, S-8B අනුව නාවික සිතියම් නිර්මාණ ශිල්පියෙකු වීම සඳහාද ඉහත සුදුසුකම් තිබීම ප්‍රමාණවත් වේ. ඒ අනුව නාවික හමුදාව සතුව ඉහත Category A සහ Category B පාඨමාලා දෙකම හැදෑරු ජලශාස්ත්‍රීයන් මිනුම්දෝරුවන් 26 දෙනෙකු සිටින බවත් Category B පාඨමාලා හැදෑරු 10 දෙනෙකු සිටින බවත් නාවික සිතියම් නිර්මාණකරනය පිළිබඳව හැදැරු ඉහත සුදුසුකම් සහිත ජලශාස්ත්‍රීය මිනින්දෝරුවන් 08 දෙනෙකු පමණ සිටින බවත් පැහැදිලි විය.

තවද මෙම කණ්ඩායමට සහයෝගය ලබාදීම සඳහා මිනුම් සහකයින් 120 දෙනෙකු පමණ සිටින බවද තහවුරු විය. තවද මෙම කණ්ඩායමට නෞකා සහ යාත්‍රා මනාලෙස හැසිරවිමටත් ජලශාස්ත්‍රීය සිතියම් සහ ප්‍රකාශන භාවිතය පිළිබඳ නාවික අත්දැකීම් වසර 10 සිට 35 දක්වා පරාසය තුල සිටින ඉහත පාඨමාලා බ්‍රිතාන්‍ය, ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය, ඉන්දියාව, පාකිස්ථානය, බංග්ලාදේශය සහ ඉන්දුනිසීයාව වැනි රටවල හදාරා ඉහත සුදුසුකම් සපුරා ඇති කණ්ඩායමක් බව තහවුරු විය. තවද ඉහත ජලශාස්ත්‍රී මිනින්දෝරවන් ජලශාස්ත්‍රීය මිනුම් පිළිබඳව විද්‍යාපති උපාධියද දරන බව සොයාගැනීමට හැකිවිය.

තවද නාවික හමුදාවේ නෞකා සහ යාත්‍රා සෘජුව මිනුම් කටයුතු සඳහා යොදාගත හැකි බවත් ඒවා අළුත්වැඩියා කර ගැනීම සහ නඩත්තුව පිළිබඳව ශ්‍රි ලංකාව සතු සාර්ථකම ආයතනය බවත් සනාථ විය. තවද, මෙම මිනුම් කටයුතුවලදී අවශ්‍ය උපකරණ සහ කිමිදුම් හැකියාවද ඔවුන් සතු වේ. ජාතික ආරක්ෂාව සම්බන්ධයෙන් ඍජුව කටයුතු කරන ජල අවකාශීය දත්ත සුරක්ෂිත කිරීම සඳහා ගෙන ඇති තීරණාත්මක පියවරකි. ජාතික ආරක්‍ෂාව තහවුරු කිරීමේ සහ රට තුළ ජලශාස්ත්‍රීය මිනුම් කටයුතු නංවාලීමේ අවශ්‍යතාවය අවබෝධ කර ගනිමින් ශ්‍රී ලංකා රජය විසින් 2024 අංක 07 දරණ ජාතික ජල ජලශාස්ත්‍රීය පනත යටතේ ජල ජලශාස්ත්‍රීය ක්ෂේත්‍රයේ එකම අධිකාරිය ලෙස ශ්‍රී ලංකා රජය විසින් ජනාධිපති කැබිනට් අනුකමිටුවේ සාකච්ඡා මාලාවකින් පසුව ශ්‍රී ලංකා නාවික හමුදාව බල ගැන්වීය.

වර්තමාන ගෝලීය සන්දර්භය තුළ ගෝලීය බලවතුන්ගේ ප්‍රමුඛ අවධානයට ලක්ව ඇති ශ්‍රී ලංකා මුහුදු තීරයේ ආරක්ෂාව සහතික කිරීමට මෙය මග පෑදී ඇත.

අයේෂ් ඉන්ද්‍රනාත් රණවක
ප්‍රධාන කතෘ oceanlust සගරාව.

Ocean 1st by oceanlust